به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان نشست علمی با عنوان شیوه های مناظره امام صادق ( ع )با نمایندگان فرق ومذاهب در تاریخ 17 خرداد 1400 در این مدرسه برگزار گردید.
در این نشست علمی حجت الاسلام رسول مزرئی گفت: در بین تمامی ائمه علیهم السلام امام صادق (ع) بهترین شرایط را برای تربیت شاگرد و بیان اصول و فروع دین داشت. البته در زمان امام باقر ع فضا مقداری آماده شده بود. ولی در زمان امام صادق چون زمان انتقال قدرت از بنی امیه به بنی عباس بود فرصت خوبی برای امام صادق پیش آمد که اصول مذهب شیعه را در قالب مناظره یا در قالب احادیث و روایات بیان نمایند. بدین خاطر ایشان را رئیس مذهب جعفری خطاب کردند. چون گروه های مختلف کلامی و گروه های مختلف فقهی در آن زمان به وجود آمد. که امام صادق با آن ها به بحث و گفتگو و مناظره می پرداخت و مباحثات و احتجاجات زیادی داشت که حقانیت شیعه را در این قالب بیان می کرد.
تربیت شاگرد از مهمترین کارهای اما م صادق(ع) بود که به صورت تخصصی به آن پرداخت.
امام صادق (ع) با ادیان و فرق مختلف یا کسانی که کاملا مادی گرا بودند وبا زندیق های مختلف بحث می کردند. مناظراتی که مرحوم طبرسی نقل کرده است.
امام(ع) 4000 شاگرد داشت که هریک از آنان در تخصص داشت و شاگردانش را برای مناظره می فرستاد و می فرمود اگر شما با این ها مناظره کردید و موفق شدید گویی با من مناظره کردید. چون به شاگردان خود اطمینان کامل داشت.
دوران امام صادق دوران حساسی بود. به این شکل که آثار فلسفی و کلامی و …در ادیان دیگر ترجمه شده بود و در اسلام آمد. دانشمندان مختلفی از سراسر جهان در موسم حج شرکت می کردند و با امام صادق در حج دیدار کرده و با ایشان به مناظره می نشستند. و امام بهترین مکان مناظره را در حج قرار می دادند. زیرا فضای حج باز بود و تاثیر گذار .و امام از امکاناتی که در حج بود، استفاده می کردند.چون مسلمانان از سراسر جهان به حج می رفتند.
مناظره در قرآن به سه روش بیان شده است. از راه حکمت یا همان برهان ، از راه جدل احسن و خطابه که همان موعظه است. جدل احسن یعنی این که از مقدمات خود فرد مقابل علیه خودش استفاده کنیم. البته برای اثبات حق نه برای اثبات باطل.اگر از راه جدل غیر احسن باشد مغالطه می شود که درست نیست.
مادی گراها معمولا به ماده استناد می کردند و امام صادق از برهان انی برای پاسخ استفاده می کردند. البته برهان برای جایی است که طرف مقابل قصد اصلاح و ارشاد شدن را دارد. و دنبال این است که به جواب برسد. به دنبال این که محکوم کند نیست.
امام صادق با پاسخ های کوتاه جواب خصم را می دادمثلا به ابن ابی العوجاء که مادی بود گفت: تو مصنوع هستی یا نیستی ؟ اگر هستی صانع تو کیست؟
امام صادق در بحث توحید از برهان نظم و حرکت استفاده می کرد. در جاهایی که مردم عوام و ساده بودند و برهان را نمی شناختنداز براهینی که برای مردم محسوس بودواز وعظ و خطابه استفاده می کرد. چون خطابه اقناعی است. و روی افراد تاثیر می گذارد.
هدف اهل بیت از مناظره این بود که طرف مقابل به خودش بیاید نه اینکه طرف را به سکوت بکشاند و یا با عقده و کینه مناظره را ترک کند. بلکه جایی که لازم بود برای اینکه طرف به خودش بیایید سکوت می کردند.
شیوه امام صادق با فرقی که به دنبال پاسخ سوال بودند با فرقی که منحرف بودند و با طرح سوال، افکار منحرفشان را انتقال می دادند تفاوت داشت. امام توصیه می کرد که فرزندان خویش را به نزد فرقی که منحرف هستند نفرستید و ازاین مطلب نهی می کرد. چون می فرمود باعث انحراف می شوند.
آخرین نظرات