به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا سلام الله علیها گرگان کارگاه علمی « شناخت و پیشگیری از خشونت علیه زنان » در تاریخ ۲۲ تیر ماه ۱۴۰۱ در این مدرسه برگزار گردید.
در ابتدای کارگاه دکتر هدایت نیا به بحث رواداری خشونت بر همسر در قرآن پرداخته و گفت: با توجه به آیه 34 سوره مبارکه نساء که به قوامیت شـوهر، نشـوز همسـر و پیامـدهاي آن اختصـاص دارد؛ تلقی عموم مفسران و فقهاي عظام از واژه نشوز در این آیه، امتناع زوجه از ایفاي وظیفه زناشویی یا امتناع از ایفاي وظایف همسري است.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه گفت: بر اساس این تفسیر، زوج اجازه دارد مراتب سه گانه مذکور در آیه ـ یعنی پنددهی، دوري گزینی و تنبیه بدنی ـ را نسبت به همسر ناشزه اعمال کند و از این راه، همسرش را به تمکین و اطاعت وادارد.
وی در ادامه، نشوز در منابع تفسیری و فقهی را به معنای ارتفاع و استیلا یا خروج از اطاعت و ضرب را به معنای ضرب خفیف و غیر مدمی و خون آلود نشدن به جای ضرب شدید و طاقت فرسا نبودن آن دانست. ایشان مهمترین توجیه برای مجاز بودن زوج در استفاده از قوه قهریه و ضرب ناشزه برای استیفای حق شخصی در روابط همسری را، تقیید آن به خفیف دانست.
حجت الاسلام هدایت نیا در ادامه به بررسی توجیهات درباره ضرب ناشزه با توجه به آیه 34 سوره نسا پرداخته و گفت: برخی در مفهوم ضرب دست برده اند و گفته اند ضرب به معنای امتناع از حمایت اقتصادی از زن و در فشار مالی قراردادن اوست که این خلاف ظاهر قرآن است. برخی گفته اند مخاطب ضرب، حاکم شرع است زیرا تعزیر در دست حاکم است این قول هم با سیاق آیه و روایات ناسازگار است. آیت الله جوادی آملی فرموده این حکم مخصوص جوامعی است که تنبیه بدنی زن را قبیح نمی شمارند، این قول هم تفسیر قرآن به صورت تاریخ مندانه است. برخی نواندیشان نیز گفته اند این آیات منسوخ شده است این قول هم در جای خود بررسی و دلایل رد آن بیان شده است.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تفسیر نشوز به امتناع از وظیفه زناشوئی و رواشماری ضرب در امور جنسی را با نظم بیانی آیه ناسازگار دانسته و گفت: اعطاي مجوز ضرب به شوهر به دلیل عدم همراهی زن با او در امـور جنسـی، منطقی به نظر نمی رسد، زیرا عدم همراهی زن با شوهر در امور جنسی فقط در بعضـی موارد، نشوز محسوب میگردد گاهی اثبات اینکـه عـدم همراهـی زن از نـوع امتنـاع ارادي است یا اختلال جنسی یا به دلیل محذورات دیگر، دشوار است. علاوه بر این، در برخی موارد، امتناع زوجه از تمکین، مشـروع اسـت. هم چنین هجر در مضجع با تفسیر نشوز به امتناع از تمکین در امور زناشوئی همخوانی ندارد زیرا اگـر زنـی در بستر از شوهرش تمکین نکند و از وي روي برگرداند، اقدام شوهر در دوري گزینـی یا اعراض از وي، راهکار مناسب و مؤثري نیست؛ زیرا زن ناشزه نیز همین را می خواهد و چه بسا از این رفتار شوهر شادمان گردد.
وی مقصود آیـه شـریفه از نشـوز را، نافرمـانی زن از فرمـان شـوهر در حفاظت از بستر و ارتکاب فاحشه مادون زنا دانست و بیان کرد: دلایل این برداشت از کلمه نشوز، نظم بیانی آیه یعنی وجود قید«حافظات للغیب» در آیه است که به قرینه مقابله نشان میدهد نشوز در زمان غیاب شوهر است. علاوه بر آن، قرار دادن این آیه در کنار آیات مشابه آن، بیانگر آن است که قرآن در زمینه عفاف و دچار فحشاء شدن زن، سختگیرانه برخورد می کند مثلاً در مورد حضور زنان درزمان عده طلاق در خانه همسر و نیز عدم جواز گرفتن مهریه زنان، توسط مردان، استثناء«الا ان تأتین بفاحشه مبینه» را آورده است. دلیل دیگر براین معنای نشوز، روایات تفسیری در این زمینه است. وی با استناد به روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله ادامه داد : بـا ایـن عمـل، زن مسـتحق ضـرب می باشد و طبق این تفسیر، منظور از خوف نشوز، مشاهده امـارات نشـوز نیسـت، بلکـه مقصود، نشوز بالفعل است؛ نشوزي که شوهر را ترسانده و نگرانش کرده است.
استاد هدایت نیا در ادامه گفت: با توجه به لزوم حفظ قداست خانواده و آبرو و حیثیت زوجین و با توجه بـه اینکه خیانت زن، کمتر از زناست، قرآن کریم به جـاي روش قضـایی و کیفـري، روش تربیتی درون خانوادگی را براي بازداشـتن زن از رفتـار غیراخلاقـی و واداشـتن وي بـه حفاظت از بستر توصیه کرده، شوهر را مسئول مراقبت از حریم خانواده شناخته اسـت.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان این جلسه از کارگاه گفت: این تفسیر با جو نزول و نظم بیانی آیـه شـریفه و روایـات نبـوي سـازگاري دارد و در گشودن گره هاي ذهنی درباره مبناي تشریع ضرب ناشزه به وسیله شوهر، مؤثراست.
ادامه »
آخرین نظرات