معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان میزگرد علمی پژوهشی با عنوان «نقش شیخ مفید در تنقیح مبانی فکری تشیع در تاریخ»1400/9/13  برگزار گردید. در ابتدا خانم لیلا نوری عضو انجمن پژوهشی مدرسه به بیان خصوصیات اخلاقی شیخ مفید پرداخته و گفت: شیخ مفید اهل صدقه بسیار، فروتن، متواضع،  ساده زیست بوده و به دلیل صفت ساده زیستی ،معروف به شیخ مشایخ صوفیه بودند.از آنجایی که ایشان از نوابغ و نوادر جهان بوده و دانش سرشاری داشتند روز نهم آذر به روز گرامیداشت شیخ مفید نامگذاری شد.

وی در ادامه بیان کرد: لقب معروف شیخ مفید به دلیل مناظره ای بود که با علی بن عیسی رمانی دانشمند معروف معتزلی داشتند که در این مناظره توانستند استدلال های طرف مقابل را باطل کنند و همین دانشمند معتزلی به او لقب شیخ مفید را دادند.

وی در ادامه به بیان کلام علامه حلی در مورد ایشان پرداخته و گفت: شیخ مفید از بزرگترین مشایخ شیعه بلکه رئیس و استاد آنها بود و دانشمندانی که بعد از ایشان آمدند از دانش او استفاده کردند و فقه و کلام و حدیث او هم مشهور تر از آن است که به وصف آید. با توجه به کلام علما از نظر تالیف هم نخستین کسی است که به مقوله ولایت مطلقه فقیه پرداختند.

عضو انجمن پژوهشی سطح سه در پایان با اشاره به نامه مشهور امام زمان(عج) به شیخ، جایگاه ویژه ایشان را نزد امام زمان(عج) بیان کرده و گفت:  در دو خط اول نامه، امام(عج) ایشان را به دوست باایمان و برادر خود خطاب می کند و عجیب تر از آن دو خط بعدی است که امام(عج) بخاطر نعمت وجود این عالم بزرگوار، خدا را شکر می کند و به ایشان افتخار می کند.

در ادامه خانم نقی زاده طلبه سطح سه رشته کلام اسلامی به بعد علمی شیخ مفید و تأثیر ایشان بر فقه شیعه اشاره کرده و گفت: شیخ مفید از علمای برزگ زمان خود و دانشمند پرتألیف بودند و بیش از 200 جلد کتاب در زمینه فقهی و کلامی داشتند.

ایشان در ادامه کتاب المقنعه، الفرائض الشریعه، احکام النسا، الکلام فی دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، الفصاح، الیضاح و.. را از جمله کتابهای فقهی و کتاب النکت فی مقدمات الاصول، تصحیح الاعتقادات، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، فصول المختاره، الافصاح فی الامه و… را از جمله کتابهای کلامی شیخ مفید نام برده و این کتب را از جمله کتابها و منابع بسیار مهم شیعه و سنی نام برد.

خانم نقی زاده در ادامه به گرایشات متكلمان و فقهای شيعی به آراء کلامی و فقهی اهل سنت پرداخته و گفت: یکی از این گروه ها ، متکلمان اعتزالگرا بودند. اين جريان فكری تلاش خود را صرف جمع بين عقل و دين كردند و عقل را بهترين شاهد مباحث اعتقادیشان می دانستند.

در مورد معتزله دو تصور مخالفِ واقع در بین شیعیان وجود دارد  یکی آنکه  معتزله در  مقابل اشاعره قلمداد شده است. حال اينكه نقطه مقابل آن ها اهل حدیث و حنابله هستند ودوم ، شیعه معتزله را جريانی وابسته به اهل سنت می داند حال اينكه ما جريانهايی را در شيعه می بينيم كه تمایلاتی اعتزالی دارند.

ایشان در ادامه از فقهای سنی گرا به عنوان گروههای سنی دیگری که در زمان شیخ مفید بودند نام برده و ابن جنيد و ابن ابی عقيل را از جمله آنان دانست و گفت: شيخ مفيد در نقد ابن جنيد وی را متهم به عمل به ظن و قياس و خلط بين منقول از ائمه و رای خويش كرده است اینها ویژگی هایی بودند که وی را به اهل سنت نزدیک و از امامیه دور می کرد.

نقی زاده دو اشکال عمده شيخ مفيد بر اصحاب حديث را مستندات روايی و ظاهرگرايی اصحاب حديث دانسته و گفت: شیخ مفید با ایجاد راه میانه در دو دیدگاه عقل گریز و نقل گریز، نظریه عدم حجیت اخبار آحاد را پی ریزی کرده و دو هدف عمده تصفیه متون روایی و عقاید فاسد کلامی را انجام دادند و هم چنین ایشان با پذیرش خبر واحد، موجب پذیرش احراز شرط عدالت راوی شدند و این عمل موجب شد بسیاری از روایاتی که به دلیل ضعف سندی، کنار گذاشته شده بودند محفوظ بمانند، همچنین بحث تواتر و محفوف به قرائن بودن را شیخ مفید ارائه دادند.

ایشان استناد به شهرت و اجماع و استفاده از دلایل عقلی ، مرجحات متعارضین یا برتری دهنده های روایات را از جمله آراء ابتکاری شیخ مفید نام بردند.

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان، میزگرد  علمی با عنوان« اوصاف شیعیان از منظر امام صادق علیه السلام» به مناسبت گرامی داشت هفته وحدت به‌ صورت مجازی با حضور کارکنان و طلاب مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان برگزار شد،در این میزگرد علمی خانم فاطمه ناصری محمدآبادی به بیان «توجه و اهتمام به قرآن» از دیدگاه امام صادق پرداخت و گفت: وجود مقدس پروردگار در قرآن کریم تجلی پیدا کرده است.

وی با اشاره به اینکه قرآن رشته اتصال انسان با خداوند است، خاطر‌نشان کرد: ارتباط انسان با قرآن موجب حضور خداوند در زندگی او می‌شود؛ زیرا زمانی که خداوند، محور زندگی مردم گشت، آن زندگی دیگر بن بست ندارد.

استاد مدرسه علمیه الزهراء(سلام­الله­علیها)، با بیان اینکه تدبر در آیات قرآن بالاترین نوع انس انسان با پروردگارش است اضافه کرد: هر نوع ارتباط انسان با قرآن، موجب شفاعت این کتاب آسمانی برای انسان می­گردد، ولی جهت کسب فیوضات و خیرکثیر باید همراه با تدبر در آیات باشد.

خانم ناصری با استناد به کلام شهید مطهری(رحمه‌الله‌علیه) که فرمود: «قرآن را با تأمل بخوانید آنجا که به شگفتی­های آفرینش می­رسید توقف کنید  و اگر به نکته­ای برخوردید همان جا بایستید و روی آن تامل کنید دلها را به وسیله قرآن به حرکت در آورید» تصریح کرد: بنابراین در قرائت قرآن فقط به ظاهر آیات اکتفا نکنید.

وی ادامه داد: مشغله­ های روزمره انسان نباید بین او و قرآن فاصله بیندازد، چنانکه ائمه معصومین(علیهم­السلام) با مشغله های زیاد همیشه با قرآن مانوس بوده­اند و همچنین انس با قرآن در احوالات علمای بزرگ دین، بسیار مورد توجه بوده است؛

استاد دانشگاه، نزول قرآن را برای هدایت و نجات انسان از تاریکی جهل بر شمرد و اضافه کرد: از قرآن نباید استفاده ابزاری نمود همانند خرید منزل، بدرقه کردن مسافر و یا قرائت در مجالس عروسی و ختم، بلکه باید در تمام امورات زندگی از آن بهره­مند شویم.

خانم ناصری با استناد به حدیث نبوی که فرمودند: «هنگامی که فتنه ها همچون شب تار انسان را فراگرفته به قرآن روی آورید که قرآن شفاعت کننده­ای که شفاعتش پذیرفته، و هرکس قرآن را پیش روی خود قرار دهد به بهشتش راهنمایی می‌کند و کسی که آن را پشت سر قرار دهد به دوزخش می­کشاند» اظهار کرد: کلام وحی، هدایت­گری است که به بهترین راه هدایت کرده و راه رهایی از فتنه­­های مختلف است.

در ادامه خانم زهرا جمالی‌پور به بحث پیرامون « عفت و پاکدامنی  از منظر امام صادق(ع)» پرداخت و گفت: عفت به معنای طهارت درونی و بیرونی است.

وی افزود: عفت و پاکدامنی، فضیلت اخلاقی و ملکه‌ای که در اثر تزکیه درونی و مواظبت بر اعمال و رفتار بیرونی در شخص نهادینه شده و  با مصادیقش در تمام ابعاد زندگی انسان قابل مشاهده است.

مبلغ فعال مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان، والاترین مرحله عفت‌ورزی، را عفت فکر و اندیشه دانست و گفت: اگر سرچشمه تمام رفتارهای انسان فکر و توجه او باشد تمایلات قلبی و اندیشه او از گناه محفوظ و عمل به بقیه اقسام عفت آسان می‌شود.

خانم جمالی‌پور با استناد به کلام امام صادق(علیه السلام) «هر کسی چشمان خود را از نگاه حرام پر و سیر کند خداوند در روز قیامت چشمانش را از آتش جهنم پر می‌کند مگر اینکه توبه و استغفار کند» اظهار کرد: ائمه معصومین(علیهم‌السلام) در تمام ابعاد عفیف‌ترین انسان‌ها بودند؛ زیرا در شرایط بسیار بحرانی و خاص از مرز عفاف خارج نشدند و هرگز لب به لعن و دشنام دشمنان خدا نگشودند.

استاد حوزه، وراثت و تربیت را دو عامل مهم و موثر در پرورش سجایای اخلاقی و پاکدامنی و خوشبختی انسان دانست و افزود: شناخت دقیق و توجه کافی به این دو عامل  موجب به وجود‍‌آوردن نسلی پاک، سالم و سعادتمند می‌شود.

خانم جمالی ‌پور خاطر‌نشان کرد: پوشش و حفظ عفاف در تمام جوامع به صورتهای گوناگون کم و بیش وجود داشته است؛ اما با ظهور اسلام این مسئله به عنوان یک حکم تکلیفی و ضروری تعیین شده است .

وی با بیان اینکه بین رعایت عفاف و مصادیقش، سلامت اخلاق و فرهنگ جامعه رابطه مستقیم وجود دارد، ادامه داد: نهادینه کردن فرهنگ عفاف نیاز به یک بسیج عمومی و عزم ملی همگانی دارد که برای تحقق آن تمام اعضای جامعه باید با خلوص نیت و تمام توان اقدام به فعالیتهای سازنده و اصولی نمایند.

سپس، خانم لادن یونسی به بیان موضوع « مواسات و همدردی»  از دیدگاه امام صادق پرداخت و مواسات را به معنای مطلق همدلی، یاری کردن، کمک اقتصادی به دیگران و شریک کردن آنها در اموال خود بر شمرد.

استاد مدرسه علمیه الزهراء(سلام­الله­علیها) گرگان افزود: ایجاد مانع در نیکی به برادران یکی از ابزارهای شیطانی است و مواسات و همدری با مردم در زمره عباداتی همچون بندگی خدا، ثواب سعی و مروه و جهاد در راه خدا قرار دارد؛ چنانکه روایات اسلامی بر آن دلالت دارد.

خانم یونسی با استناد به روایت امام صادق(علیه­السلام) که فرمودند: «ما يعبد الله بمثل نقل الاقدام الي برّ الاخوان و زيارتهم؛ خداوند به چيزي همانند گام برداشتن در راه نيكي به برادران ديني و ديدار و زيارت آن‌ها عبادت نشده است»؛ نيكي به دوستان و ديدار آنان را برترين عبادات معرفی کرد.

وی خاطرنشان کرد: اگر روحیه مواسات و همدردی در اجتماع جامه عمل پوشیده شود آثاری همچون رشد فضایل اخلاقی و ریشه‌کنی رذایل اخلاقی، استجابت دعا و تقویت انسانیت و مهربانی را به همراه دارد.

استاد مدرسه علمیه الزهراء(سلام ­الله­ علیها) گرگان، در بخش دیگری از سخنان خود به بیان آثار اجتماعی روحیه مواسات و همدردی پرداخت و گفت: وجود روحیه کمک به دیگران در اجتماع، فضایلی مانند تواضع، سخاوت و اخلاص را تقویت، و انسان را برای رسیدن به اوج ارزش‌های اخلاقی آماده می‌کند؛ و از رذایلی مانند غرور، خودبینی، بخل و حسادت دور می­سازد.

خانم یونسی، با بیان اینکه پارسایی و مواسات با مردم زمینه ساز حکومت مهدوی است اظهار کرد: یکی از نمونه­های مواسات و برادری در جامعه امروز، رزمایش کمک مومنانه در شرایط کرونا، به توصیه مقام معظم رهبری(مد­ظله­العالی) بود که موجب تقویت روحیه برادری و ترمیم شکاف طبقاتی گردید.