گردآورنده: ملیحه فرامرزی[1]
رحمت خداوند را می توان به دو نوع تقسیم کرد :
الف : رحمت رحمانیه ویا رحمت عام : یعنی رحمتی بی کران و فراگیر که بر همه هستی پرتو می افکند شامل روزی و نعمت دهی بر آنان است ؛ و این نام از نام های خداوند تبارک وتعالی در کتاب ها می باشد و در این مورد برای او هم نامی وجود ندارد که برخی از آیات قرآن بیانگر این نوع از رحمت است. مانند نور(. نور: 22)، صفت رحمان اشاره به رحمت عام خداوند دارد که شامل مومن ،کافر، نیکوکار وگنه کار می شود و باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و نعمت بی دریغش همه جا کشیده شده وهمه بند گان از این نعمت های گوناگون حیات بهره می برند وروزی خویش را ازسفره گسترده نعمت های او بر می گیرند. پس رحمت عام الهی به گونه ای است که همه مخلوقات وموجودات در گستردگی آن قرار دارند و از همین جاست که پروردگارهیج مخلوقی را از راه رشد وتکامل بی نصیب نکرده است و در این مسئله به انسان عنایت ویژه دارد وقرآن می فرماید: « وما من دابه فی الارض الاعلی الله رزقها »: هیچ جنبده ایی در زمین نیست مگر اینکه روزی او بر خداست . هود ،6
ب : رحمت رحیمیه ویا رحمت خاص : یعنی رحمتی که تنها پرهیزگاران و مومنان را شامل می شود که برخی آیات قرآن بیانگر رحمت رحیمیه است مانند ( عنکبوت: 21 ). و صفت رحیم اشاره به رحمت خاص خدا دارد که ویژه بندگان صالح ومومنان است و آنها به ایمان وعمل صالح شایستگی این را یافته اند که از رحمت و بخشش واحسان خاص او که فاسدان از آن سهمی ندارند بهره مند گردند کلمه رحمان در قرآن به صورت مطلق آمده در حالیکه رحیم گاه به صورت مقید ذکرشده که دلیل بر خصوصیت ان است مانند: ( وکانَ بِاالمُومنِیینَ رَحیماً) ( احزاب: 43 ). خداوند نسبت به مومنان رحیم است و گاه نیز به صورت مطلق مانند سوره حمد.
از سوی دیگر رحمان را سوره مبالغه می دانند که خود دلیل دیگری بر عمومیت رحمت او است . ورحیم را صفت مشبهه که نشانه ثبات ودوام اوست واین ویژه مومنان می باشد ودیگر اینکه رحمان از اسماء مختص خداوند است و در مورد غیر خداوند به کار نمی رود حال انکه رحیم صفتی است که هم در مورد خدا و هم در مورد بندگان استعمال می شود؛ چنانچه نسبت به پیامبر می خوانیم که ( عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم باالمومنین روف الرحیم )
ناراحتی های شما برپیامبر گران است و نسبت به هدایت شما سخت علاقه مند است و نسبت به مومنان مهربان و رحیم می باشد( توبه: 128) ، (مکارم شیرازی، 1388، ص 88).
ممدوحی در توضیح دعایی 45 « هدیتنا لدینک الذی اصطفیت .وملتک التی ارتضیت وسبیلک الذی سهلت و بصرتنا الزلفق لدیک و الوصول الی کرامتک.» مارا به سوی دینی هدایت فرموده ای که خود برای بندگانت انتخاب کرده ای و ایینی که خود پسندید ه ای و پیمودن آن را آسان ساخته و به تقرب به درگاهت و رسیدن به کرامت هایت اگاه گردانیده ای .
این را گفته دراین دعا امام معصوم (ع) به نعمت برتر معنوی الهی یعنی نعمت هدایت اشاره نموده است. نعمتی که به هرکسی ارزانی نمی شود زمینه خاص را می طلبد نه آنکه شخص بتواند افزون بر برخورداری از صفت رحمانیه و رحمت عام وگسترده حضرت حق که هرخرد وکلان را در نظام هستی پوشش داده است. از صفت رحیمیه او که خاص مومنان و راه جویان است برخوردار گردد خداوند منان با رحمانیت خویش هدایت عام دارد وبدین وسیله همه افریده ها را براساس استعدادهای انها به مقصد خاص شان هدایت می کند . وآنان رامورد رحمت خویش قرار می دهد(. ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ص476، فراز 16).
[1] - طلبه سطح دو مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان
آخرین نظرات