به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س)نشست مناظره ای (کرسی علمی دوسویه )درمیان طلاب پایه سه این مدرسه برگزارگردید.
دراین کرسی خانم نرگس قادری از طلاب پایه سه این مدرسه وعضو کانون پژوهش مدرسه علمیه الزهرا (س)به عنوان ارائه کننده بحث گفت:
عدل درلغت یعنی میانه روی در امور ووضع وقراردادن هرچیزی درجایگاه خود.ونیز به معنی موزون بودن وتساوی ومعنای دیگرعدل عبارت است ازرعایت حقوق افراد وعطاکردن حق هرصاحب حق. دراین صورت معنای عدل درمقابل ظلم قرارگیردوظلم عبارت ازپایمال کردن حق وتجاوز وتصرف درحقوق دیگران .
گاهی عدل درمعنای جامع تری یعنی نهادن هرچیز درجایگاه مناسب خود به کارمی رود. امام علی (ع)دراین باره می فرماید:العدل یضع الامورمواضعها (نهج البلاغه حکمت 437)عدالت هرچیزی رادرجایگاه مناسب آن قرارمی دهد. معنای این سخن آن است که درجهان تکوین وتشریع هرچیزی موقعیت وجایگاه مناسب ودرخور خود رادارد وعدل آن است که این تناسب رعایت گردد وهرچیزی درجای مناسب خود قرارگیرد. پس معنای اجمالی عدالت الهی آن است که با هرموجودی آن چنان که شایسته آن است رفتارکند وآن رادرموضعی که درخورآن است بشناسد وچیزی راکه مستحق آن است به او عطاکند.
نکته قابل توجه آن است که درقران کریم واژه عدل و مشتقاتش درباره ی خدا به کار نرفته است.بلکه درقالب نفی ظلم بیان شده است.علت چیست؟شاید به کارنبردن واژه عدل به معنای مورد نظر درقرآن برای خداوند ازآن رو باشد که عدل گاهی به معنای انحراف ازراه راست است.همان گونه که درآیه اول سوره انعام برشرک اطلاق شده است.ثم الذین کفروا بربهم یعدلون وبه دلیل این اشتراک لفظی درمورد خدا استعمال نشده است. وبسیاری ازآیات دیگر قرآن کریم که به این موضوع اشاره دارد .
خداوند در آیه 218 آل عمران می فرماید: شهدالله انه لااله الا هو والملائکه واولوالعلم قائما بالقسط خدا گواهی می دهد که جزاوهیچ معبودی نیست وفرشتگان وصاحبان علم نیز گواهی می دهند که خدا قیام کننده به قسط وعدالت می باشد .
بایدگفت این آیه اشاره به عدل تکوینی خدادارد واینکه خدا به هرموجودی به اندازه شایستگی اش،ازنعمت ها عطامی کند وهیچ استعدادوقابلیتی رابی پاسخ نمی گذارد .
درآیه 286 سوره مبارکه بقره می فرماید :لایکلف الله نفسا الا وسعها هیچ کس رامگربه قدرتوانش تکلیف نمی کنیم.این آیه اشاره به عدل تشریعی خدامی کند .خداوندازیکسودربذل تکالیف و جلب قوانینی که سعادت انسان در گرو آن است فروگذاری نمی کندواز سوی دیگرهیچ انسانی را به عملی که بیش ازاستطاعت وتوان اوست مکلف نمی کند.
درآیه 40 سوره عنکبوت می فرماید: وماکان الله لیظلمهم ولکن کانوا انفسهم یظلمون .وخدابرآن نبود که به آنان ستم کند ولی آنان بودند که به خودشان ستم کردند.
این آیه به عدل جزایی خداوند اشاره دارد.خداوند درمقام پاداش وکیفر بندگان، کیفررامتناسب بااعمال انسان مقرر می کند.اگرکارنیکی کند پاداش آن رامی بیند واگر کاربدی کند جزایش رامی بیند.درروایات هم همین مطلب آمده است.پیامبر(ص)می فرماید؛آسمان هاوزمین براساس عدل خدااستوارشده است.امام علی (ع)درخطبه 21 نهج البلاغه می فرماید حق، یک طرفه نیست هرکس به عهده دیگری حق پیداکند طرف مقابل هم همین حق راپیدا می کند.
منتقد این نشست خانم کوثر حدادی سوالات وشبهاتی راجع به عدل الهی ایراد کرد:
شبهه اول: چراباوجود عدل الهی برخی انسان ها دچاردردورنج درزندگی شده وبه مصائب وبلایا وناملایمات وبیماری های مختلفی در زندگی گرفتارمی شوتد وبعضی دیگر در رفاه وآسایش کامل هستند وهیچ مشکلی درزندگی ندارند؟آیا این مصایب باعدالت خداوند سازگاراست؟
پاسخ: پاسخ آن دوبخش است :یانتیجه کارخودانسان است وانسان ازاختیارخود سوء استفاده می کند. پس باعدل خدا منافاتی ندارد.بخش دیگر: نتیجه کارانسان نیست . که دراین قسمت مطمئنا خدا برای آن انسان جبران می کند وعوض آن رامی دهد. پاسخ دیگراین که ممکن است خیلی ازاتفاقاتی که درزندگی انسان ها رخ می دهد درجهت مصالح فردی واجتماعی آن هاباشدکه انسان به خاطر علم محدود خود آن رادرک نمی کند.همانطورکه خیلی ازاسرار وجود خودرا نمی تواند درک کند.عسی ان تکرهواشیئا وهوخیرلکم وعسی ان تحبواشیئا وهو شرلکم پس باید تعقل کرد وزود قضاوت نکرد.انسان باید بداند که غایت زندگی به سعادت رسیدن اوست وسختی ها شاید باآن غایت نهایی که سعادت است هماهنگ باشدلذا باید به مصالح ومنافع بلایا وسختی ها تفکر واندیشه نمود.
شبهه دوم:علت مرگ ونابودی ماچیست وچراعده ای ازافراد درسنین جوانی ازاین دنیا می روند وازدنیا ونعمات آن بهره مند نمی شوندوعده ای دیگر عمر طولانی داشته واززندگی دنیا بهره مندی کامل را به دست می آورند. آیا این موضوع باعدالت خداوند سازگاراست ؟
پاسخ:
همه انسان ها یک زمانی دیر یا زود می میرند.این شبهه:مرگ رانابودی می داند ولی اینطور نیست مرگ به معنی نابودی ونیستی مطلق نیست بلکه ازجهانی به جهان دیگرمنتقل شدن است .اگرمرگ اصلا نبود مشکلات زیادی درزندگی انسان ها پیش می آمد وزندگی خیلی طاقت فرسا می شد ودنیا پرمی شد ازافراد دارای کهولت سن وپیری که برای افرادجوان زحمات ومشکلات زیادی رابه وجود می آورد.
خانم احمدی داور کرسی گفت:ازمجموع مطالب ارائه شده مشخص می شود که عدل معانی مختلفی دارد؛ هماهنگی وموزون بودن ، رعایت تساوی ورفع تبعیض ، هرچیزی راجای خود قراردادن و خداوند به هرموجودی هرآن چیزی را که استحقاق دارد و نعمت های لازم رامی دهد.
طبق آیات قرآن کریم خداوند ظلم نمی کند پس عدالت اثبات می شود. شروری هم که ظاهرا اتفاق می افتد بخاطر محدودیت علم بشر ، شر نامیده می شود وباتوجه به قانون علیت ازطریق اسباب وعلل خداوند برنامه هارابه اجرامی گذارد واگرانسان به وظیفه خود عمل کندمشکلی پیش نمی آید. ونیز باتوجه به نظام قانون علت ومعلول اگرسختی هایی درزندگی انسان پیش می آید زمینه رشد وتواناییهای افرادرا فراهم می کند وحکمت الهی اقتضا می کندتواناییهای بالقوه ازطریق سختی به فعلیت برسد وبروز کند وانسان به موفقیت های مختلفی دست یابد.
مرگ نیز به منزله نیستی ونابودی نیست بلکه ازجایی به جای دیگر منتقل شدن است واین امر برای عده ای زود اتفاق می افتد وبرای عده ای دیرتر وبه حسب اعمالی که دراین مدت عمرشان انجام داده اند درجهان دیگر به حسابشان رسیدگی می شود وعمرطولانی برای کسی امتیاز نیست.وخداوند عدالت کامل رابرای بندگانش اجرامی نماید.
آخرین نظرات