به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان نشست علمی با عنوان ( معرفی کتاب اربعین موسوی « شرح و تفسیر چهل حدیث قدسی») از طریق سامانه سیما در تاریخ99/10/8 در این مدرسه با حضور جمعی از طلاب و اساتید برگزار گردید.
در این نشست که با سخنرانی نویسنده این کتاب سرکار خانم سیده طاهره موسوی در روز شهادت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها برگزار گردید ابتدا ایشان در زمینه شخصیت حضرت زهرا (س) گفت:
ورود به بحث بضعه الرسول چندان کار آسانی به نظر نمیآید. فقط به دو نکته لازم است اشاره شود:صحبت کردن از صفات ثبوتی یا از صفات سلبیه حضرت زهراسلام الله علیها در حقیقت تعریف بخشی از خصوصیات ایشان خواهد بود نه تعریف حقیقی. زیرا هم الفاظ توانایی رساندن عظمت ومقامات را ندارند و دیگر اینکه خود معرف باید محیط باشد که بتواند معرَف را بشناساند ولذا این تعریفها بخشی از اوصاف ظاهری حضرت زهرا سلام الله می باشد. مثلاً تعریف در مورد خصوصیات فرزند داری ، همسرداری یا دفاع از ولایت یا بیان مظلومیت حضرت زهرا هیچ کدام تعریف جامعی نمیتواند باشد. زیرا انسان کامل تلو و عدل قرآن است لذا درجات بهشت با درجات انسان تعیین می شود.
وی با تاکید براینکه در حقیقت مرتبه بهشت را فرد بهشتی تعیین میکندگفت : وقتی در قرآن کریم از نعمات بهشتی صحبت می شود تا حدی قرآن ،بهشت را تعریف می کند اما همین قرآن که کلام الله است زمانی که نعمات بهشتی از یک حدی بالاتر میرود، میفرماید: در آنجا چیزهایی است که دیگر به لفظ در نمی آید. بنابراین اگر عارف یا یک فرد حکیم یا یک روانشناس هر کدام از این ها بخواهد انسان کامل را تعریف کنند یک بخش از انسان را تعریف کرده اند و نمی توان تعریف کاملی را از انسان کامل انجام داد. ملا صدر ا می فرماید: آنقدر تطورات وجودی انسان کامل، بی نهایت است که قابل تعریف نیست.
استاد حوزه در ادامه بیان کرد: مقامی که برای حضرت زهرا سلام الله علیها مفروض است این است که ایشان نسبت به تمام انبیا علیهم السلام برتر است زیرا پیامبر ما حضرت رسول (صلوات الله علیه) وارث همه انبیاء الهی می باشد و امامان معصوم اوصیای ایشان و وارث و خلیفه بعد پیامبر(ص) می باشندو تمام مقاماتی که برای آنها مفروض است برای حضرت زهرا سلام الله علیها نیز مفروض می باشد. لداباید این بخش مورد توجه قرار بگیرد که چنین شخصیتی به سیده نساء ملقب است وپیشوا و اسوه و الگوی ما قرار گرفته است وسعی کنیم در مسیر تکاملی به ایشان اقتدا کرده باشیم.
در زیارت حضرت زهرا سلام الله علیها در ضمن اینکه ایشان را زیارت می کنیم خودمان را نیز معرفی و جایگاه خودمان را روشن می کنیم«وزعمنا انّی لکِ »گمان ما این بوده که ما دوستداران شما هستیم و « ومصدِّقون وصابرون لِکلّ ما اتانا ابوک ووصیه »مصدق و تصدیق کننده شما ییم و صابر هستیم برای آنچه که پیامبر صلوات الله علیه آورد و در این قسمت از زیارتنامه از ایشان که خزائن عا لم هستی می باشددر خواست می کنیم تصدیق ما باعث ملحق شدن ما به شما شود تا به نفسمان بشارت دهیم که تو تطهیر شدی « لنُبَشِّرَ انفسَنا بانّا قد طَهُرنا بولایتک »و وسیله این تطهیر همان ولایت اهل بیت علیهم السلام می باشد.
سرکار حاجیه خانم موسوی در ادامه به توضیح و تشریح اهداف نگارش کتاب اربعین موسویه پرداخت و گفت:
هدف از تدوین و تالیف این کتاب، حدیثی است که از پیامبر صلوات الله علیه به ما رسیده است که این حدیث مبنای اربعین نویسی بزرگان شده است که ایشان میفرمایند: مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً يَطْلُبُ بِذَلِكَ وَجْهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ حَشَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً این کلام پیامبر صلوات الله به عنوان یک قضیه شرطیه که دارای جزاء است به صورت های مختلف از پیامبر به ما رسیده است که این جانب تمام این صور را به عنوان الهام بخش بودن، روی جلد کتاب آورده ام و محتوای کتاب الهام گرفته از این بیان رسول الله است.
شکل دوم اینکه: پیامبر صلوات الله علیه در حدیث دیگری می فرماید که : « مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً مِنَ السُّنَّةِ كُنْتُ لَهُ شَفِيعاً يَوْمَ الْقِيَامَةِ. » من ضمانت می کنم در روز قیامت اورا شفاعت کنم و احادیث دیگری نیز در همین زمینه وارد شده است. این که مراد از ( من حفظ )چه می باشد؟ آیا نگاشتن منظور است یا عمل کردن یا حفظ کردن؟ این مبنای نگارش اربعین حدیثی بزرگان شده است. بیان دیگری از پیامبر صلوات الله علیه رسیده که مبنای اربعین گیری شده است. اربعین نویسی با اربعین گیری متفاوت است.وآن حدیث این است که: « مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً ظَهَرَتْ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ.
» و من خواستم بین این دو کلام پیامبر صلوات الله علیه به شکلی پیوند بزنم کسی که قصد چله گیری دارد با عمل به این چهل حدیثی که انتخاب می شود به نتیجه آن ،که جاری شدن حکمت در قلب انسان باشد طبق وعده پیامبر صلوات الله علیه دست یابد چون امکان ندارد ادعای پیامبر(ص) تخلف داشته باشد. در مورد خدای متعال که تخلف از وعده محال است و در مورد اولیای الهی تخلف قبیح است و با مقام عصمت اولیای الهی سازگار نیست البته در بخش وعید ممکن است تخلف شود. مثلاً کسی گناه کرده و به جهنم وعید داده شده ولی مورد مغفرت الهی قرار میگیرد.
ایشان در مورد چگونگی شیوه نگارش اربعین نویسی گفت: مدتها بود در این آرزو به سر میبردم که اربعین حدیثی را داشته باشم ولی کار آسانی به نظر نمی آمد ، چون اربعین نویسی شیوه های کاملا متفاوتی دارد ومی تواند با انگیزه های متفاوت انجام شود.مثل اینکه چگونه باشد آیا از یک معصوم باشد یا از همه معصومین.؟ اخلاقی باشد یا معرفتی یا فقهی؟ یا اینکه صرفاً چهل حدیث جمعآوری شود مثلاً جزوه کوچکی مثلا دربحث امیدواری باشد. یا شرح وتحلیل شود.
وقتی شروع کردم با احادیثی برخورد کردم که لازم می دانستم باید تحلیل و بحث در مورد آن بشود و از حدیث قدسی شروع کردم و این کار، آسان نبود چون حدیث قدسی زیادی که هم به لحاظ محتوا و هم به لحاظ سندی در دسترس باشدو بتوان به آن استناد کرد در اختیار نبود. اما اگر جستجو کنید متوجه می شوید که بزرگان بسیاری به این احادیث قدسی استناد و استدلال کرده اند اما خود آن احادیث را محور بحث قرار ندادند. لذا وقتی برای محور بحث قراردادن آن ها اقدام می کنید با مشکل مواجه می شوید. بنابراین کار سنگینی بود و هیچ مشوقی برای این کار وعامل بیرونی که نوید آفرین باشد وجود نداشت. ولی عامل درونی نوید می داد که این کار انجام شود و این طور هم نبود که چهل حدیث قدسی داشته باشم و در دسترس من باشد. احادیث قدسی را کم کم به دست آوردم و همینطور قدم به قدم پیش رفتم و بدون منابع بیرونی باید به حل و فصل احادیثی که می یافتم میپرداختم. چون بخشی از این احادیث معرفتی ، اعتقادی و بخشی از آن اخلاقی است و تمام اینها از کلام پیامبر (ص) که فرمود: إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آيَةٌ مُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ. یک الهامی به من می دهد و برای من نمای خاصی دارد که اینها مربوط به نشئات وجودی انسان است.
وی تاکید کرد: اگرچه در این دوران حوزه های علمیه در بیشتر نقاط کشور گسترش یافته است و طلاب زیادی به کسب علوم دینی و فقهی و بخش احکام می پردازند و مراتب عالیه ای در این رشته ها کسب می کنند اما این(احکام عملی) نشئه ی مرتبه ی پایین وجودی انسان را تأمین میکند .اما این نشئات وجودی انسان به هم محیط و محاطند یعنی اینکه مرتبه پایین تر وجودی انسان وامدار مرتبه بالاتر وجودی انسان است. یعنی شما تاوقتی مرتبه اعتقادات و معارف را قوی نکنید نمیتوانید در بخش اخلاقیات موفق باشید و تا وقتی در بخش اخلاقیات خودسازی نداشته باشد نمیتوانید در مرتبه عمل موفق باشیدوگفتارتان نمی تواند موثر باشد چون خود انسان وقتی مبتلا به بیماری است نمی تواند طبیب دیگران باشد.
وی گفت: در شیوه نگارش سعی کردم احادیث معرفتی باشد و به لحاظ سندی ، استناد به بزرگانی کردم که آ نها استناد به این احادیث کردند اما به مباحث رجالی نپرداختم چون بخش عظیمی از کتاب را به خود اختصاص می داد.
انگیزه دیگر من در اربعین نویسی این بود که ما احادیث وکنز عظیمی داریم ولی از ان بهره مند نیستیم.
مشکل اساسی این که که وقتی برای ما این احادیث به درستی تشریح نمیشود مبنای برداشتهای نادرستی قرار میگیرد که در مسیر حرکتی ما کندی یا انحراف ایجاد میکند. شهید مطهری در این زمینه می فرماید: در بخشهای اخلاقی و اعتقادی برداشت نادرست مسیر انسان را کج می کند. مثلاً حدیث «جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ» این حدیث باعث مردسالاری در جامعه شده است و زنها را در مقابل مرد عبد می کند. بدون اینکه کارایی دقیقی این حدیث برای آنها داشته باشد. در حالی که این کلام پیامبر اگر دقیق مورد بررسی قرار بگیرد ،زن جایگاهش را در خانواده پیدا میکند و می تواند منشا تاثیر بسیاری برروی مرد و خانواده باشد و سازندگی اجتماع از همین راه یعنی استحکام نظام خانواده به دست می آید.
یا حدیث دیگری که حُبُ عَلِيٍ حَسَنَةٌ لَا يَضُرُّ مَعَهَا سَيِّئَةٌ وَ بُغْضُ عَلِيٍّ سَيِّئَةٌ لَا يَنْفَعُ مَعَهَا حَسَنَةٌ که نتیجه برداشت نادرست از آن آزادی عمل باشد که هر کاری و هر گناهی انسان خواست انجام دهد و آسیبی هم به او نمی رسد چون حب علی را دارد اما لعن ونفرین بردیگران چون هر عبادتی انجام دهند تاثیری ندارد چون ولایت علی (ع)را ندارندکه این فکر کاملا اشتباه است. بنابراین این احادیث باید معنا بشود و تشریح شود.
بنابراین هدف از اربعین نویسی تحلیل معرفتی است که راهگشا باشد و منجر به عمل شود و احادیث چالشی را انتخاب کرده ام که به معرفتی بی انجامد.
و چون از من درخواست کلاس عمومی شده بود موضوع تدریس را این احادیث قرار دادم چون جامعیتی دارد که میتواند پژوهشی و تحقیقی ،هم اخلاقی و تفسیری و اعتقادی و احکام عملی باشد و از سال ۱۳۸۰ است تاکنون ادامه دارد که الان مشغول اربعین حدیث نبوی جلد دوم هستم و انشاءلله بعد از ان نگارش اربعین علوی و اربعین فاطمی.
خانم موسوی در پایان تاکید کرد: این را همه باید بدانند که به لحاظ علمی و دقیق میزان حیات حقیقی یک طلبه در گرو کسب معرفت می باشد و تا وقتی که در طلب است ،حیات واقعی دارد و این حیات می تواند ارتقاء پیدا کند و به مقامی که حیات طیبه نصیب او بشود برسد انشاءالله.
آخرین نظرات