به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان دومین جلسه سمینار عالم ذر با عنوان «عالم ذر از دیدگاه متکلمان، فلاسفه وعرفا »به صورت حضوری و مجازی برگزار گردید
استاد مزرئی ابتدا به بررسی و تبیین دیدگاه متکلمان در مورد عالم ذر پرداخت و گفت: متکلمان متقدم قائلند اخذ میثاق همان فطرت توحیدی انسان است که با زبان حال از ارواحی که به ابدان تعلق می گیرد اقرار گرفته شده و در آیه 172 سوره اعراف در قالب تمثیل و استعاره بیان شده است.
ایشان در ادامه به نقل دیدگاه متکلمان متأخر پرداخت و گفت : اینان به ظاهر آیه استناد کرده اند و مضمون میثاق را حکایت از امری واقعی دانسته وقائلند از صلب حضرت آدم ذرات ترابیه گرفته و پراکنده شده، و در حالی که خداوند به آنها قدرت فهم و ادراک داده، از هر کدام به زبان قال بر توحید اقرار گرفته شده است.
استاد مرکز تخصصی الزهرا(س) در ادامه به بیان اشکالات علامه طباطبایی بر این قول پرداخت و گفت: این قول مستلزم محال عقلی است، زیرا حیثیت انسان به روح اوست و تا بدن نباشد روح به آن تعلق نمی گیرد. حال چگونه بدون اینکه بدن ایجاد شده باشد میتوان از روح اخذ میثاق کرد.
اشکال دیگر به این قول این است که مستلزم تناسخ می باشد، زیرا اگر به “"بدن ذرّی"” روح دمیده شود و از او پیمان گرفته شود و دوباره به صلب حضرت آدم برگردد و بدن مادی پیدا کند و باز روح در او دمیده شود محذور تناسخ پیش می آید.
ایشان در ادامه به تبیین قول علامه طباطبایی پرداخت و بیان داشت: علامه طباطبایی قائل است که این پیمان در عالم ملکوت که محیط براین عالم و تقدم ذاتی بر آن دارد اخذ شده است. عالم ملکوتِ اشیاء، جنبه مثالی قبل از عالم ماده می باشد که در آن عالم جسمِ برزخی که مناسب با آن است وجود دارد. علامه طباطبایی از آیات ۲۱ سوره حجر و ۸۲ سوره یاسین و آیه ۵۰ سوره قمر و ۷۵ سوره انعام استفاده کرده و اثبات میکند اخذ میثاق در عالم ملکوت از وجود جمعی انسانها بوده است.
دکتر مزرئی در ادامه با بیان این نکته که نظرعلامه بیشترین شباهت را به نظر سعید الدین فرغانی دارد به تبیین دیدگاه فرغانی پرداخته و گفت: فرغانی از بزرگترین شاگردان قونوی و اهل فرغانه خراسان بوده، او تبیین عالم ذر را با حرکت حبی آغاز کرده است. حرکت حبی از روایت"” کنتُ کنزاً مخفیاً فاَحببتُ اَن اُعرفَ فخلقتُ الخلقَ لِکی اُعرفَ"” که اشاره به حب ذاتی خداوند دارد گرفته شده است. هنگامی که خداوند می خواست موجودات را ایجاد کند چون قابلی برای دریافت فیض وجود نداشت فیض الهی به حالت دایرهای بازگشت، اما از آنجا که رحمت خداوند بر غضب او پیشی گرفته است، مخلوقات ایجاد شدند. لذا هدف اصلی از آفرینش، شناخت خداوند بوده روی همین اصل در روایات “"لیعبدون “” به"” لیعرفون “” یعنی معرفت خداوند تفسیر شده است و این معرفت، معرفت حضوری به اسما و صفات الهی است.
فرغانی میثاق عهد اَلست را پنجمین میثاق از مواثیق الهی می داند و قائل است که این میثاق در عالم مثالی که بعد از پیدایش صورت عنصری حضرت آدم است و به آن عالم مثال منفصل انسانی هم گفته میشود، گرفته شده است. او در استدلال بر نظریه خود به روایت “” ان اللهَ مَسَحَ ظهرَ آدمَ بیدهِ و اَخرجَ ذریتَهُ منه کهیئهِ الذّر “” تمسک کرده و با استناد به کاف تشبیه که در این روایت به کار رفته، قائل شده پیمان در عالم مثالی گرفته شده که شبیه به عالم ماده است.
در پایان جلسه استاد مزرئی به پاسخ سوالات حاضرین پرداختند.
به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء(س) گرگان دومین جلسه سمینار عالم ذر با عنوان عالم ذر از دیدگاه متکلمان به صورت حضوری و مجازی برگزار گردید
استاد مزرئی ابتدا به بررسی و تبیین دیدگاه متکلمان در مورد عالم ذر پرداخت و گفت: متکلمان متقدم قائلند اخذ میثاق همان فطرت توحیدی انسان است که با زبان حال از ارواحی که به ابدان تعلق می گیرد اقرار گرفته شده و در آیه 172 سوره اعراف در قالب تمثیل و استعاره بیان شده است.
ایشان در ادامه به نقل دیدگاه متکلمان متأخر پرداخت و گفت : اینان به ظاهر آیه استناد کرده اند و مضمون میثاق را حکایت از امری واقعی دانسته وقائلند از صلب حضرت آدم ذرات ترابیه گرفته و پراکنده شده، و در حالی که خداوند به آنها قدرت فهم و ادراک داده، از هر کدام به زبان قال بر توحید اقرار گرفته شده است.
استاد مرکز تخصصی الزهرا(س) در ادامه به بیان اشکالات علامه طباطبایی بر این قول پرداخت و گفت: این قول مستلزم محال عقلی است، زیرا حیثیت انسان به روح اوست و تا بدن نباشد روح به آن تعلق نمی گیرد. حال چگونه بدون اینکه بدن ایجاد شده باشد میتوان از روح اخذ میثاق کرد.
اشکال دیگر به این قول این است که مستلزم تناسخ می باشد، زیرا اگر به “"بدن ذرّی"” روح دمیده شود و از او پیمان گرفته شود و دوباره به صلب حضرت آدم برگردد و بدن مادی پیدا کند و باز روح در او دمیده شود محذور تناسخ پیش می آید.
ایشان در ادامه به تبیین قول علامه طباطبایی پرداخت و بیان داشت: علامه طباطبایی قائل است که این پیمان در عالم ملکوت که محیط براین عالم و تقدم ذاتی بر آن دارد اخذ شده است. عالم ملکوتِ اشیاء، جنبه مثالی قبل از عالم ماده می باشد که در آن عالم جسمِ برزخی که مناسب با آن است وجود دارد. علامه طباطبایی از آیات ۲۱ سوره حجر و ۸۲ سوره یاسین و آیه ۵۰ سوره قمر و ۷۵ سوره انعام استفاده کرده و اثبات میکند اخذ میثاق در عالم ملکوت از وجود جمعی انسانها بوده است.
دکتر مزرئی در ادامه با بیان این نکته که نظرعلامه بیشترین شباهت را به نظر سعید الدین فرغانی دارد به تبیین دیدگاه فرغانی پرداخته و گفت: فرغانی از بزرگترین شاگردان قونوی و اهل فرغانه خراسان بوده، او تبیین عالم ذر را با حرکت حبی آغاز کرده است. حرکت حبی از روایت"” کنتُ کنزاً مخفیاً فاَحببتُ اَن اُعرفَ فخلقتُ الخلقَ لِکی اُعرفَ"” که اشاره به حب ذاتی خداوند دارد گرفته شده است. هنگامی که خداوند می خواست موجودات را ایجاد کند چون قابلی برای دریافت فیض وجود نداشت فیض الهی به حالت دایرهای بازگشت، اما از آنجا که رحمت خداوند بر غضب او پیشی گرفته است، مخلوقات ایجاد شدند. لذا هدف اصلی از آفرینش، شناخت خداوند بوده روی همین اصل در روایات “"لیعبدون “” به"” لیعرفون “” یعنی معرفت خداوند تفسیر شده است و این معرفت، معرفت حضوری به اسما و صفات الهی است.
فرغانی میثاق عهد اَلست را پنجمین میثاق از مواثیق الهی می داند و قائل است که این میثاق در عالم مثالی که بعد از پیدایش صورت عنصری حضرت آدم است و به آن عالم مثال منفصل انسانی هم گفته میشود، گرفته شده است. او در استدلال بر نظریه خود به روایت “” ان اللهَ مَسَحَ ظهرَ آدمَ بیدهِ و اَخرجَ ذریتَهُ منه کهیئهِ الذّر “” تمسک کرده و با استناد به کاف تشبیه که در این روایت به کار رفته، قائل شده پیمان در عالم مثالی گرفته شده که شبیه به عالم ماده است.
در پایان جلسه استاد مزرئی به پاسخ سوالات حاضرین پرداختند.
آخرین نظرات