پژوهشگر: ملیحه فرامرزی[1]
برخی از اعمال ورفتارهای ما باعث جلب رحمت الهی می شود وخداوند سعی می کند به هر بهانه ای بندگانش را مورد لطف و رحمت خود قرار دهد که دراین قسمت از تحقیق به آن اشاره می کنیم.
1. استعفار کردن :
یک عاملی که باعث می شود رحمت خداوند شامل حال انسان بشود استغفار کردن است انسان در هر شرایطی که هست وهر چقدر هم که آلوده به گناه باشد نباید از رحمت خداوند ناامید شود که این ناامیدی از بزرگ ترین گناهان است . خداوند خطاب به بندگانش می فرماید : (یاعبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لاتقنطوا من رحمه الله ) ای بندگانی که برخود ستم کرده اید از رحمت خدا مایوس نشوید که یاس از رحمت خدا موجب گمراهی است (. زمر:53).
امام سجاد( علیه السلام ) در دعای 31 فراز سیزدهم می فرماید : « اللهم ان یکن الندم توبه الیک فانا اندم النادمین .وان یکن الترک لمعصیتک انابه فانا اول المنیبین. وان یکن الاستغفارحطه للذنوب فانی لک من المستغفرین ».خدایا اگر توبه عبارت از پشیمانی است .پس من نادم ترین هستم و اگر انابه به درگاهت عبارت از ترک گناه است، من اولین کسی هستم که به درگاه تو پناهنده شده ام و اگر ریزش گناه با استغفار صورت می گیرد من از مستغفران وامرزش خواهانم .
استغفار گناهان را می ریزد به طوری که هر کسی باید در شب وروز از طلب بخشش دست بر ندارد برای اینکه استغفار کردن برای جلب رحمت الهی بسیارمفید است حتی معصومین که ازهر گونه خطا ولغزشی مصون بودند باز هم به استغفار می پرداختند(.ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ص 72 .)..
نتیجه گیری : انسان در هر شرایطی که باشد بایداز خداوند درخواست آمرزش کند ونباید از رحمت خداوند ناامید شود .
2. صبر وبردباری
واژه صبر درشکل های مختلف در قرآن به کاررفته وصبرازجمله مواردی است که اسباب رحمت را به دنبال دارد. هنگامی که دراهمیت صبر دقت می کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که تمام واجبات و محرمات در صبرخلاصه شده اند چرا که انجام واجبات وترک محرمات بدون صبر امکان پذیر نیست خداوند درقرآن می فرماید:(وبشرالصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انا لله واناالیه راجعون اولئک علیهم صلوات من ربهم ورحمه ) به صبرکنندگان بشارت بده انها که هر گاه مصیبتی به ایشان می رسد می گویند ما از آن خداییم وبه سوی او بازمی گردیم اینها همآن ها هستند که الطاف ورحمت خدا شامل حالشان شده است (. بقره: 155 -157).
ودراین آیه خداوند یکی ازعوامل رحمت را صبر در برابرمشکلات بیان نموده است،
تفصیل آیه : در این آیه بشر الصابرین کسانی که به هنگام مصیبت فقط انا لله والیه راجعون می گویند خدای متعال با به کار بردن عبارت بشی مصیبت را اندک جلوه داد تا معلوم بدارد هر بلایی که گریبان گیرادمی می شود هرچند هم که بزرگ باشد بالاتر از آن هم بلایی هست که نسبت به آن اندک است وبرای اینکه ازاین مصیبت ها بکاهد وبه مومنان بنمایاند که رحمت الهی در هیچ حالی ازانها جدا نمی شود (. زمحشری،بی تا ،ص 257-258).
در شرح صحیفه سجادیه بیان کرده .اگر به خواست خداوند حادثه ای در راه انسان قرارداده شد و فرزندی ازدنیا رفت وظیفه الهی ان کسی که فرزند از دست داده است درمرحله اول این است که آن را هدیه ای از طرف خدا بداند وبر آن مصیبت صبرکند و کلمه ی که باعث توهین به خدا شود توسط او گفته نشود(. انصاریان ، 1393 ، ج 6، ص 523).
3. رحم کردن بر مخلوقات خدا
پیامر صلی الله علیه واله فرموده : « من لایرحم لایرحم ». اگر کسی رحم نکرد مورد رحمت خداوند قرار نمی گیرد(. شیخ صدوق، 1385 ، ج 4 ص 138 .) .
کسانیکه دست شان باز است دست تعدی به سمت منافع ومصالح دیگران درازنکنند درمقابل بقیه بندگان خدا خود را موظف به همراهی ،احسان ،نیکی ، ورعایت انصاف بدانیم ان گاه باران رحمت وفضل خدا شامل ما خواهد شد وبرکات خود رابر ما نازل خواهدکرد.
قرآن کریم می فرماید: قال رب اغفرلی ولاخی وادخلنا فی رحمتک وانت ارحم الراحمین . گفت پروردگارا من و برادرم را بیامرز و ما را در ظل رحمت خود داخل گردان وتو مهربان ترین مهربانی.
نتیجه گیری : رحم کردن باعث می شود که رحمت خدا شامل حال انسان شود وباید بندگان خدا خود را موظف به احسان و نیکی بدانند ان گاه درهای رحمت خداوند شامل ما خواهد شد ودرمقابل اگر کسی نسبت به حقوق دیگری بی توجه بود و رحم به مخلوقات خداوند نکرد درهای رحمت خداوند را به روی خودش بسته است (رافعی، 1389، ص 151).
4. عیادت مومن بیمار
از جمله وظایف یک مسلمان عیادت از بیماران است وهر کسی بیماری را عیادت کند دررحمت الهی او را فرا می گیرد وعیادت ار بیماران علاوه بر افزایش دوستی وصمیت واز بین رفتن کدورت ها وپاداش اخروی است .
در حدیثی از رسول اکرم صلی الله علیه واله: عایدالمریض یخوض فی الرحمه؛زعیادت کننده از بیماردر رحمت خدا غوطه ور می شود(. نهج الفصاحه، بی تا، ص 562 ح 1927) .
در این مورد خداوند متعال می فرماید: ( یا آیها الناس قد جائتکم موعه من ربکم وشفا لما فی الصدور وهدی ورحمه للمومنین ) ای مردم همانا از سوی پروردگارتان پند واندرزی برای شما امد که مایع شفا برای انچه در سینه های شماست وهدایت رحمتی برای مومنان است .در این آیه منظور از رحمت همان نعمت های مادی ومعنوی الهی است که شامل حال انسآن های شایسته می شود ورحمت هرگاه به خدا نسبت داده شود به معنی نعمت بخشیدن او است وهنگامی که به انسان نسبت داده شود به معنی رقت قلب وعطوفت است وآیه شریفه می فرماید: که قرآن کریم واعظ شفا دهنده بیماری های درونی است راهنمایی هدایت کننده به سوی صراط مستقیم است. افاضه کننده رحمتی است که برکات ان به اذن خدای سبحان است. این خود قرآن است که چنین آثار وبرکاتی دارد نه اینکه به وسیله چیز دیگری این آثار را داشته باشد چون قرآن سبب متصل بین خدا وخلقش است پس خود او است که برای مومنین شفا ورحمت وهدایت است (. طباطبایی نسب، بی تا، .سوره یونس .ج5).
5. پیروی از خدا وپیامبر
خداوند سبحان تبعیت از رسول خدا را عامل محبت خویش به بندگان شمرده است وقلب شریف پیامبر (صلی الله علیه واله) مجلای جمال وجلال مورد نظر حق وقلبی است که خدای جمال خویش را در ان نهاده است و لذا این قلب محبوب خدا ست. بنابراین با اطاعت وتبعیت باید در ان قلب را هی گشود واز رحمت ورافت حق برخوردار گردیده (. خلیلی، 1389، ص 587 و 579).
در قرآن کریم آمده است: « واطیعوا الله والرسول لعلکم ترحمون » . از خدا وفرستاده او پیروی کنید شاید شما مشمول رحمت خدا شوید(. ال عمران:132). بنابراین نزول رحمت الهی با پیروی ازفرامین و دستورات او و رسولش ممکن است در این آیه شریفه می فرماید : خدا ورسول را اطاعت کنید شاید مورد رحمت واقع شوید. در آیه لعلکم ترحمون آمده است یعنی شاید پیام آیه این باشد که راه رسیدن رحمت خاص حق انجام اوامر وپرهیز از نواهی الهی است و با این اطاعت بنده بدون اینکه رحمت خاص را قبول کند در جریان دریافت رحمت الهی قرار می گیرید .
ترحمون فعل مجهول بوده است ونشان از ان است که شما معقول واقع می شوید ورحمت الهی خود به خود بر شما جاری می شود شما اراده اطاعت کردید در پی اطاعت از جریان رحمت نیز بهره مند می شوید. خداوند دراین آیه وعده رحمت خویش را منوط به اطاعت می کند یعنی انسان معصیت کاری که اصرار برمعصیت دارد وحاضر به جدایی ازمعاصی نیست هرگز مورد رحمت واقع نمی شود جریان رحمت منوط به اطاعت است ودر عرصه استکبار، غرور، منیت، معصیت جاری نمی شود گرچه رحمت خداوند سبحان بسیار وسیع است(. طوسی، بی تا، ج 2 ،ص 588) .
6. توکل
دستور پروردگاربه بندگان می باشد واهل توکل نیز محبوب حضرت حق هستند .در قرآن کریم
می فرماید: ومن یتوکل علی الله و هو حسبه (. طلاق :3)، توکل در لغت به معنای اعتماد به غیر ونیز اظهارعجز است. توکل بر خدا ناامیدی از خلق است و اینکه بنده علم پیدا کند که مخلوق نه سود می رساند ونه ضرر می زند نه می بخشد ونه منع می کند. با این بینش بنده دیگر جز برای خدا کار نمی کند وترس و امیدش فقط خدا است وجز در خدا طمع نمی بندد .خداوند می فرماید: وتوکل علی العزیز الرحیم ، وبر آن خدای عزتمند وصاحب رحمت توکل کن(. شعراء: 217).
توکل بر خداوند پشتوانه موفقیت انسان در انجام وظایف دشوار قدرت شکست ناپذیر ورحمت گسترده الهی مقتضی توکل واعتماد مومنان بر او است(. هاشمی رفسنجانی وجمعی از محققان، تفسیر راهنما، 1380، ج13، ص 251) .
در شرح صحیفه سجادیه دعایی پنجاه ویکم فراز یازدهم این رابیان کرده: « لبیک لبیک. تسمع من شکاالیک . وتلقی من توکل علیک.وتخلص من اعتصم بک وتفرج عمن لا ذبک» . خدایا، درفرمانبری تو اماده ام هرکس که به تو شکایت اورد، ندای او را می شنوی و هرکسی به تو توکل کند، اورا درمی یابی و آن که به تواعتماد اورد، از گرفتاری رها می کنی و هرکس به تو پناهنده شود، به گشایش کارش اقدام می کنی .
کسی غیر خدا لیاقت ندارد که انسان اسرارقلب خود را برای او باز کند برای اینکه نه کسی قدرت ونه علم دارد که از گرفتاری ومصلحت ومفسده انسان اگاه شود چرا که غیرت الهی نمی پسنددکه بنده خود را در برابر دیگری خوار و ذلیل ببیند و دوست دارد که ازفضل ورحمت خودش به بندگانش عطا کند (. ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ج4، ص332).
7. زکات
ریشه و اصل زکات به معنای رشد ونمو است که حاصل از برکت ورحمت خدای تعالی می باشد و معنای این مفهوم این می باشد که هر چه دارای رشد و نمو و زیاد شدن و بزرگ شدن است با خلق و مشیت الهی توام است یعنی حرکت و رشد با برکت حضرت حق تعالی منضم است(. موسوی راد، 1379،ص ).
خداوند تبارک وتعالی در سوره مبارکه اعراف این بشارت را می دهد که رحمت واسعه او شامل حال همه موجودات است خصوصا رحمت خویش را شامل حال کسانی می داند که پرهیزکار می باشند و زکات مال خویش را می دهند و به آیات او ایمان دارند.( ورحمتی وسعت کل شی فساکتبها للذین یتقون ویوتون الزکوه والذین هم بآیاتنا یومنون ) ورحمتم فراگیر همه چیز است پس به زودی آن را به طور مسلم برای بندگان پرهیزگارم مقدر نموده و برای آنان بنویسم آنان که از پرهیز کارانند و زکات مال خویش را می پردازند و به آیات ما ایمان دارند (. اعراف: 156).
هنگامی که: ورحمتی وسعت کل شی نازل شد شیطان نیز دررحمت الهی طمع کرد وگفت عبارت کل شی شامل من هم می شود سفره رحمت الهی گسترده است و به همه کس می رسد اما شمول رحمت برای غیر مومنان به تفضل الهی وبه برکت مومنان و به طفیل آنان است . رحمت الهی نامحدود است اگرکسی به آن نرسید تقصیر از خود او است ( رحمتی وسعه کل شی ) نقض در فاعلیت رحمت الهی نیست بلکه نقض در قابلیت واستقبال ما است ( فیض کاشانی، 1386 ج 3، ص 118 ).
[1] - طلبه سطح دو مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان
دکتر حسابی چند ساعت قبل از وفات در حال مطالعه. ایشان را بهتر بشناسیم. دکتر محمود حسابی در انتقال علوم جدید به ایران عمده ترین سهم را داشت. سهمی كه قابل مقایسه با هیچ كسى نیست. دكتر حسابى بانى اولین دانشگاه و اولین دارالمعلمین و بنیانگذار دهها مركز تحقیقاتى و پژوهشى در ایران بود. تاریخچه ی آموزش فیزیك دانشگاهى و تأسیس دانشگاه در ایران با نام دكتر حسابى قرین است. او عاشق سرافرازى ایران بودو شكوفائى علمى این كشور را آرزو می كرد.به طورى كه حاضر نبود لحظه یی از كشورش دور بماند.
برخى از مشاغل و خدمات پروفسور محمود حسابى در ایران را به شرح ذیل می توان نام برد:
۱ مهندسى راه در وزارت راه و ترابرى.
۲ تأسیس مدرسه مهندسى وزارت راه و تدریس در آن جا.
۳ – ترسیم اولین نقشه ساختمانى راه ساحلى سراسرى میان بنادر خلیج فارس از بوشهر تا بندر لنگه.
۴ تأسیس دار المعلمین (دانشسراى عالى ) و تدریس در آن جا.
۵ ایجاد اولین ایستگاه هواشناسى در ایران.
۶ نصب و راه اندازى اولین دستگاه رادیولوژى در ایران.
۷ همكارى در تأسیس اولین بیمارستان خصوصى كشور.
۸ آغاز واژه گزینى علمى در ایران.
۹ نوشتن قانون دانشگاه.
۱۰ تأسیس دانشگاه تهران.
۱۱ تأسیس دانشكده فنى و تصدى ریاست و تدریس آن.
۱۲ تأسیس دانشكده علوم و قبول ریاست و تدریس آن.
۱۳ مأموریت در خلع ید، از شركت نفت انگلیسى در دولت دكتر مصدق و تصدى اولین ریاست هیأت مدیره و مدیریت عامل شركت ملى نفت ایران. ۱۴ تصدى وزارت فرهنگ در دولت دكتر مصدق.
۱۵ پایه گذارى مدارس عشایرى در كشور.
۱۶ – مخالفت با طرح قرارداد ننگین كنسرسیوم در مجلس شوراى ملى.
۱۷ مخالفت با قرارداد دولت ایران، در عضویت سنتو در مجلس شوراى ملى.
۱۸ تأسیس اولین رصدخانه تعقیب ماهوارهها در شیراز.
۱۹ شركت در پایه گذارى مركز مخابرات اسدآباد همدان.
۲۰ تدوین قانون استاندارد در ایران.
۲۱ پایه گذارى مؤسسه ژئوفیزیك در دانشگاه تهران.
۲۲ پایه گذارى مركز تحقیقات و رآكتور اتمى در دانشگاه تهران.
۲۳ همكارى در تأسیس انجمن موسیقى ایران.
پروفسور حسابى در انجمنهاى علمى سطح بالاى جهان عضویت داشت و در اكثر محافل و مراكز علمى دنیا، كنفرانسهاى علمى ارائه كرد. پروفسور حسابى از سوى یك مركز علمى در آمریكا، به عنوان كاندیداى مرد سال ۱۹۹۰ جهان انتخاب شد.
پروفسور محمود حسابى، فیزیكدان برجسته معاصر، با نام نیك و بجاى گذاشتن این همه آثار علمى و فرهنگى، پس از یك عمر نود ساله كوشش و تلاش، دوازدهم شهریور ۱۳۷۱ شمسى قمرى در بیمارستان دانشگاه ژنو زندگى پر بار خود را به درود گفت.
به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه عالی و تخصصی الزهراء(س) همایش بین المللی نقش عقلانیت و همگرایی مسلمانان در شکل گیری تمدن نوین اسلامی از طرف حوزه علمیه جامعه المصطفی العالمیه در تاریخ1400/7/21 برگزار گردید. در این همایش تعدادی از طلاب سطح3 و4 این مدرسه شرکت کردند. از جمله سخنرانان این همایش آیت الله نورمفیدی بود که در بیان اهمیت ایجاد آگاهی در بین مسلمانان
گفت: آگاهی و هوشیاری وظیفه امروز مسلمانان جهان است.
در این همایش پیام مکتوب آیت الله علوی گرگانی قرائت شد که در بخشی از آن آمده است: دشمنان اسلام با تبلیغات و جنگ روانی بدگمانی را نسبت به مسلمانان آغاز کردند و آنها را فاقد عقلانیت و تفکر معرفی می کنند، این زمانی است که مسلمانان بیشتر باید متحد و آگاه باشند.
رییس جامعه المصطفی واحد گرگان گفت: ۳۴۵ اثر به دبیرخانه اولین همایش ارسال شد.
حجتالسلام سیدکمال حسینی افزود: این مقالات به چهار زبان فارسی، پشتو، انگلیسی و عربی و ۱۲کشور از جمله سوریه، لبنان، ترکیه، هند، افغانستان و پاکستان ارسال شد.
در پایان این همایش از سه مقاله برتر تقدیر شد.
پژوهشگر: ملیحه فرامرزی[1]
آیه 64 ازسوره بقره که فرمود ( فلَولافَضل اللهِ علیهِم ورَحمَته ولکنتُم مِنَ الخاسِرین ) اگرفضل خدا و رحمت خدا برشما نبودهمه دچار خسارت می شدید. از آیات قرآن مجید استفاده می شودکه فضل و رحمت الهی به دو صورت بر انسان تجلی می کند که به شرح زیر می باشد :
رحمت تشریعی: این نوع از تجلی رحمت را می توان به دو قسم تقسیم نمود:
الف: اوامر ونواهی حضرت حق:که این تجلی رحمت به صورت تشریعی می باشد. بدین معنا که خداوند از باب احسان، لطف، محبت، عنایت، به بندگانش نظر می کند یا بندگانش را به مقامات بالاتری برساند. او برای این کار مقرراتی را به شکل اوامر و نواهی متوجه انسان می کند که این خودش هم از دوراه به انسان می رسد یکی از راه نزول کتب اسمانی ودیگری از راه اخبار وروآیات معصومین علیهم السلام .خداوند به انسان توجه خاص و ویژه ای داشته است که به دو شکل رحمت رحمانی وعام ورحمت رحیمی در امور تشریعی جلوه گری می کند .
خداوند به انسان این توان را بخشیده است تا نسبت به خود و جهان شناختی به دست اورد وبه اراده واختیار خویش کفر وایمان را برگزیند. اگرچه که ایمان وتوانایی شناخت آن و تصدیق ان وحرکت در مسیرعلم و داشتن اراده و اختیار درحوزه امور تکوینی قرار می گیرد ولی ناظر به امورتشریعی است. همچنین انسان می تواند ازقابلیت شناختی وایمان خویش بهره گیرد ونسبت به قیامت و رستاخیز ایمان یابد(. انعام: 154).
چنین ایمانی می تواند جلوه ای ازرحمت تشریعی خداوند بر وی را بیشتر کند و شخص به اسلام در آید واز هدایت خاص وعام پیامبر اسلام بهره مند شوند(. جاثیه: 20). و برخی موارد دیگر ازجمله تزکیه وطهارت مردمان ( نور 2) تذکرات وپندهای خداوندی (. قصص: 43). همه اینها نشانه های رحمت تکوینی مرتبط به تشریعی خداوند در حق انسآن هاست پس در حقیقت می توان گفت که خارج شدن ازه ظلمت ها وهدایت به سوی نور از آثار رحمت الهی واز جلوه های رحمانیت وی می باشد که در آیه 9 سوره حدید به آن اشاره شده است .
در صحیفه سجادیه دعای اول فراز چهاردهم آمده: « ثم امرنا لیختبر طاعتنا و نهانا لیبتلی شکرنا. فخالفنا عن طریق امره . ورکبنا متون زجره. فلم یبتدرنا بعقوبته. و لم یعاجلنا بنقمته.بل تآنانا برحمه تکرما .وانتظرمراجعتنا برافته حلما » . سپس به ما امر فرمود تا اطاعت مارا بیازماید واز بعضی اشیا نهی کرد تا میزان شکرما را به ما بفهماند. ولی ما با دستورهای او مخالفت نموده و چیز های را که نهی کرده بود مرتکب شدیم . با این حال او برکیفر ما مبادرت نفرمود وبا رحمت با ما رفتار کرد واز روی بردباری و مهربانی خود چشم به راه توبه ما است .
امرونهی های الهی علاوه بر اینکه روش زندگی را در این دنیا به ما نشان می دهد دارای یک برنامه ای است که به تکامل انسان کمک می کند به همین علت اگر این امرو نهی نادیده گرفته شودکم کم انسان به طبیعت حیوانی وارد می شود. اضافه بر این امور امر و نهی های الهی آزمایش هستند در مورد اطاعت کردن از خدا وشکر نعمت های او است که بر سر راه انسان قرار می گیرندکه بیرون امدن از آن نشان از تکامل روحی ومعنوی انسان است(.ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ج اول ، فراز 14 .ص 251 ) .
ب: رضایت الهی وبهشت : از آیات قرآن مجید می توان فهمیدکه رضوان ورحمت الهی از دل فضل ورحمت تشریعی ظهور می کند.
بنابراین اگر فضل ورحمت خدا به صورت اوامر ونواهی ونیز هم به صورت رضایت الهی وبهشت نصیب ما نمی شد؛ انگاه مصداق همین آیه می شدیم که می فرماید : « لکنتم من الخاسرین» : یعنی ما درخسران شدیدی واقع می شدیم که خداوند درسوره عصر از خسران انسان خبر می دهد. « ان الانسان لفی خسر» . بی تردید انسان در زیان کاری بزرگی است )(. عصر: 2).
در صحیفه سجادیه در فراز چهارم در دعای امام سجاد .ایشان می فرمایند: « اللهم الیک تعمدت بحاجتی ،وبک انزلت الیوم الفقری وفاقتی ومسکنتی ،وانی بمغفرتک ورحمتک اوثق منب بعملی ،ولمغفرتک ورحمتک اوسع من ذنوبی ،فصل علی محمدوال محمد ،و تول قضاء کل حاجه هی لی بقدرتک علیها ،وتیسیرذلک علیک ،وبفقری الیک ،وغناک عنی ،فانی لم اصب خیرا قط الا منک ،ولم یصرف عنی سوءا قط احد غیرک ،ولا ارجو لامر اخرتی ودنیای سواک ».
خدایا حاجتم رابه درگاه تو اوردم وامروز فقر ونیاز ومسکنت خود را بر ساحت تو افکنده ام وبه رحمت تو امید وارتر از اعمالم هستم وبخشایش تو از گناه من وسیع تر است پس بر محمد وال محمد درود فرست وحاجتم را به قدرتت روا کن که برای تو اسان است ومن به تو نیازمند وتو از من بی نیازی. من هر خیری را از تو میدانم ونجات از شر را جز به تو نمی بینم وهرگز امیدی در دنیا و آخرت به جز تو ندارم .
بحث توحید افعالی یک نشانه به ما می دهد وآن اینکه که ما باید به نظام وجود خیلی اگاهانه تر نگاه کنیم واین را بدانیم که اگر کم و کاستی های ما بر طرف می شود یک موثری دیگر وجود دارد و اینها همگی از تجلی پروردگار است واین را بدانیم که نعمتهای خداوند بر اساس درخواست لفظی ما صورت نمی گیرد بلکه بر اساس نیاز وحاجت واقعی ما می باشد بنابراین بندگان در حد خود باید تلاش کنند وعمل کنند واین عمل های ما به تنهایی بهشت ومقام های بالا را ثمر نمی دهد بلکه باید لطف ورحمت خدا ضمیمه آن باشد چون در کارهای ما عیب ونقص زیاد وجود دارد.
( .ممدوحی کرمانشاهی، 1386 ، ج 4، ص 229 ،230) .
2-رحمت تکوینی : دومین تجلی رحمت به صورت تکوینی می باشد وشامل همه اموری می شود که انسان در زندگی خود به آن نیازمند است می توان به خلقت شب که سکون وارامش انسان را فراهم می اورد به عنوان یکی از جلوه های رحمت تکوینی اشاره کرد در آیه 73 سوره قصص ( ومن رحمته جعل لکم اللیل …………لتسکنو فیه )
وامور دیگری از جمله : حفظ جان مومنان .فتح /25 . حرکت کشتی ها بر روی اب در رودها ودریاها . سوره اسرا /26
حفاظت زمین از هرگونه آسیب(. حج: 65 ).
خلقت چهار پایان(. نحل:5 و7). را میتوان در راستای تبین جلوه هایی از رحمت رحمانی خداوند درامور تکوینی بر شمردکه انسان از ان برخوردار می شود . (. حسین انصاریان، 1393، ص 75و 82 ) .
[1] - طلبه سطح دو مدرسه علمیه الزهرا(س) گرگان
آخرین نظرات