آیا حکم شرع با حکم عقل مخالف است؟
در پاسخ به این سوال علامه محمد حسین طباطبایی در کتاب شریف تفسیر المیزان می فرماید: حکم عقل در آن مسائلی که عقل به آن دسترسی دارد در جای خود معتبر است و طبق موضوعاتی که پیش می آید عقل حکم خود را به آن موضوع مترتب می کند. مثلاً شرع می گوید: اقم الصلوه ( نماز را اقامه کن) و عقل با علومی که به دست آورده متوجه می شود که نماز اثرات و فواید روحی و جسمی بسیاری برای انسان دارد پس آن را تایید می کند.
ولی راه مکتب اخلاقی قرآن، با راه عقل جدا است ، چون راه معارف الهیه است. به عنوان مثال در قرآن کریم از حضرت اسماعیل(ع) به عنوان “صادق الوعد” یاد می کند که به مردی بدون هیچ قید و شرطی و به طور مطلق، وعده ماندن و انتظار کشیدن برای او را داده بود تا زمانی که آن مرد برگردد و به خاطر همین وعده مطلق، تا مدت طولانی ( یک سال) انتظار کشید و در آن محل ماند.
این حکایت را چه بسا عقل عادی ،انحراف از راه اعتدال بداند. در حالی که خدای سبحان صدق وعده را فضیلتی برای آن جناب شمرده است و در آیات ۵۴ و ۵۵ سوره مریم او را تعظیم فرموده است.
علت این است که مقیاسی که این عمل را، خداوند با آن سنجیده غیر از آن مقیاسی است که عقل های عادی، او را با آن می سنجند. یعنی عقل معمولی یک نوع تربیت دارد ولی خداوند نسبت به اولیاء خدا یک نوع تربیت دیگر را در نظر گرفته است.
قضایایی شبیه این مطلب در مورد پیامبر اکرم صلوات الله علیه و ائمه اطهار علیهم السلام و اولیای حق نیز نقل شده که همه آنها نشان دهنده این اختلاف مقیاس سنجش می باشد. مانند این که در مورد پیامبر اکرم صلوات الله علیه نقل شده است که ایشان در کنار مسجدالحرام به خاطر وفای به وعده ای که داده بود ساعت های طولانی به انتظار نشست.
منبع: کتاب با علامه در المیزان از منظر پرسش و پاسخ، مرادعلی شمس، جلد دوم، ترجمه تفسير الميزان ج1 ص
575
آخرین نظرات