پژوهشگر: ملیحه فرامرزی
خداوند درفضل و رحمت خود بخل ندارد بلکه دنبال بهانه است تا مخلوقات را غرق درفضل ورحمت خود کند اما این انسان است که با اعمال ناشایست خود موجبات خشم الهی را به وجود می آورد ورحمت رحمانی خداوند را از خود سلب می کند و خود را دست کم درکف رحمت رحمانی قرارمی دهد. دراین بخش از تحقیق قصد داریم موانعی را که سبب سلب رحمت رحمانی می شود بیان نماییم.
1. تکبر
کبردر لغت به معنای بزرگی وعظمت است وتکبراصل وحقیقتش برای خداست نه غیراو .کبرعبارت است از حالت درونی در انسان که با آن احساس بزرگی می کند و درخارج با رفتار وکردار وگفتار این خود بزرگی رانشان می دهد. این حالت زمانی رخ می هد که متکبردارایی هایی خود ازنوع علم ،ثروت، خانواده واصل و نسب…….را با افراد دیگر مقایسه می کند.
خداوند درکتاب خود فرموده: من آنان را که از روی کبر دعوی بزرگی کنند از آیات رحمتم روی گردان کنم(. اعراف: 146).
قرآن مجید تکبر را از زشت ترین صفات و بدترین اعمال و نکوهنده ترین خصلت های انسانی می شمرد. صفتی که می تواند سرچشمه انواع گناهان وحتی سرچشمه کفرگردد وانها که دراین خصلت زشت غوطه و رشوند هرگزروی سعادت را نخواهند دید و راه به سوی قرب خدا پیدا نمی کنند(. هاشمی، 1390، ص 105).
در شرح صحیفه سجادیه دعای دوازدهم فراز دوازدهم این مطلب را بیان کرده: « و انا ابرا الیک من ان استکبر و اعوذ بک من ان اصر .واستغفرک لما قصرت فیه و استعین بک علی ماعجزت عنه». من به تو پناه می برم از این که خود را بزرگ ببینم و از اصرار بر عصیان به تو پناه می جویم و از تمامی کوتاهی هایم طلب مغفرت دارم و بر انجام اموری که از به جا آوردن آن ناتوانم از تو مد د می جویم.
انسانی که خود را بزرگ ببیند خطر گمراهی در او شدیدتر است چرا که کبریایی فقط مخصوص خداوند است و هرکسی که نیاز به رشد دارد به قدرت مطلقه خدا نیاز دارد و از ناتوانی خود باید به او پناه ببرد و خودش را باید به نظر لطف و رحمت الهی نزدیک کند و زمینه پذیرش رحمت الهی را درخودش به وجود بیاورد.( ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ج اول، ص 546).
2. گناه
مانعی که می تواند از رسیدن فیض الهی به انسان جلوگیری کند گناهان اوست که نمی گذارد بنده ازکرامت قرب به خدا و لوازم قرب .بهشت و آنچه در آن است برخوردارگردد. توبه واقعی و طلب بخشش از خداوند یکتا و تلاش برای از بین بردن اثر گناه از قلب تنها کلیدی است که درسعادت را باز می کند و آدمی را پذیرایی دریافت بار آن های رحمت الهی می گرداند( همان ج3.ص160
). دردعای سی ویکم فراز دوم امام زین العابدین ع می فرمایند: «کالجاهل بقدرتک علیه.او کالمنکر فضل احسانک الیه. حتی اذا انفتح له بصرالهدی وتقشعت عنه سحائب العمی .احصی ما ظلم به نفسه و فکر فیماخالف به ربه فرای کبیر عصیانه کبیرا . و جلیل مخالفته جلیلا. فاقبل نحوک موملالک مستحییامنک .ووجه رغبته الیک ثقه بک.فامک بطمعه یقینا .و قصدک بخوفه اخلاصا .قدخلا طمعه من کل مطموع فیه غیرک.و افرخ روعه من کل محذورمنه سواک».و در مقام نادانی هستم که از قدرت تو خبر ندارم، یا همانند آنان که فضل و احسان تو را انکارمی کنند تا این که وقتی دیده هدایت اوگشوده گردد و ابر کوری از جلوی دیدگان باز او برطرف شود، ظلم های خود را می شمارد ودر مخالفت های خود با پروردگار به فکر فرو می رود وگناهان بزرگ و مخالفت های دیرینه خود را می بیند. آنگاه با تمام امید درحالی که شرم از تو وجود او را گرفته و رغبت او با هدف اعتماد بر تو به سوی تو متوجه شده است و از روی یقین تو را آرزو دارد و با خوف و هراس خالصانه آهنگ تو را کرده است و ازهمه جا و همه کس طمع بریده وترس او از هر قدرتی جز توکه دیگران از ان می ترسند زایل شده است .
شخص گنه کار و منکر فضل و اکثر افراد این چنین درگفتارشان به وحدانیت رسالت و وصی بودن ائمه شهادت می دهند ولی دراعمالشان طبق دستور الهی و احکام نیستند در نتیجه اعتقاد آنان منتهی به کفر می شود برای همین از هوی و هوس باید چشم پوشی کنند و به بندگی خدا امید داشته باشند تا لطف خدا شامل حال انها شود چون ذات خدا در مقام صفات اش بی نهایت است از جمله صفت رحمت ومغفرت اوکه بی انتهاست(. ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ج سوم، ص 39).
3. غیبت وبدگویی
غیبت و بدگویی مومنان درغیاب یکدیگر مانع بهره مندی از رحمت خداوند می شود. آثار سوء برخی از اعمال بر روابط انسانی با دیگران بسیار آشکار است از جمله اعمالی که روابط انسانها سست و سرد می کند و منشا گناهان دیگرمیگردد غیبت و بدگویی است .غیبت عبارت است از یاد کردن دیگری به چیزی که اگر با خبر شود خوش نمی دارد یعنی نقص کسی را نزد دیگران به قصد نکوهش ذکر کردن. قرآن کریم می فرماید: «یا آیها الذین امنوا…..ولایغتب بعضکم بعضا …….ان الله تواب رحیم» .ای اهل ایمان، غیبت یکدیگر را روا مدارید که خدا بسیار توبه پذیرومهربان است(. خانی،1389، ج2، ص 223 )
در کتاب شهودوشناخت درشرح فرازچهاردهم و دعای بیستم این بیان شده. «اللهم. وما اجری علی لسانی من لفظه فحش او هجر او شتم عرض او شهاده باطل او اغتیاب مومن غائب او سب حاضر وما اشبه ذلک نطقا بالحمد لک .و اغراقا فی الثناء علیک .وذهابافی تمجیدک .وشکرا لنعمتک. واعترافاباحسانک.و احصاءلمننک». خدایا اگر کلمه ناسزا یا پرگویی ناروا یا هتک عرض مردم یا شهادت باطل یا غیبت مومن و یا جسارتی به شخص حاضر و مانند اینها بر زبانم جاری کند همگی را به سپاس گویی خود وکوشش در ثنا گویی حضرتت و حرکت در بزرگداشت و شکر نعمت و اعتراف به احسانت وشمارش منت هایت مبدل فرما.
غیبت کردن ازمومن جزء آسان ترین کارها و از بزرگترین گناهان است و از جمله گناهان زبان که هیچ گاه نباید آن را کوچک شمرد. کفاره غیبت؛ دعا و طلب بخشش برای شخص غیبت شده است و باید از او طلب حلالیت کرد و اگر رضایت آن شخص را بگیرد و خودش تصمیم برحفظ زبان داشته باشد خداوند رحمان و رحیم او را مورد بخشش قرار می دهد. قرآن کریم می فرماید .ولولا فضل الله علیکم و رحمته ما زکی منکم من احد . اگر تفضل و رحمت خدا برشما نبود هیچ یک از شما پاک نمی گردید(ممدوحی کرمانشاهی، 1386، ج دوم، ص 249).
4. تجسس در عیوب وکاستی های دیگران
یکی ازآسیب های اخلاقی و شخصیتی انسانها تجسس در امور زندگی شخص دیگران است وایمان آورندگان را از استمرار این رفتار ناپسند اخلاقی برحذر می دارد. در قرآن کریم یکی از گناهان بزرگ تجسس در امور دیگران به شمار می رود که مقصود از این تجسس کشف عیوب دیگران است. خداوند می فرماید .یا آیها الذین امنوا ……ولا تجسسوا….واتقوا الله ان الله تواب رحیم . ای اهل ایمان تجسس مکنید و از خدا پروا کنید .که خدا بسیار توبه پذیرو مهربان است .(حجرات، 12)
5 . استمرار ایلا
و سوگند برترک آمیزش با همسر که مانع بهر مندی از رحمت خاص خداوند است و برای دستیابی به رحمت رحیمی می بایست شخص حقوق همسری را به طورکامل رعایت کند. قرآن کریم می فرماید: « للذین یولون من نسائهم تربص اربعه اشهر فان فاءوفان الله غفوررحیم». آنان که بازنان خود ایلاءکنند برترک مباشرت آنها قسم بخورند چهار ماه انتظار کشند. اگر از قسم خود بازگشتند خداوند آمرزنده و مهربان است(. بقره: 226).
آخرین نظرات